Kazı Yıllıkları

Stadion yapısında, önceden Burdur Müzesi tarafından batı oturma sıralarında başlanan temizlik çalışmalarını kazıyla tamamlama ve yüzey araştırmaları ile kent yerleşimini çevresiyle tanıma amacımız bu ilk dönemde büyük oranda gerçekleşmiştir; sonuçlar aşağıdaki gibi özetlenebilir: Kibyra kent merkezi, birbirinden küçük yarlarla ayrılan üç egemen tepelik üzerindedir. Tepelikler, küçük çakıl taşların zamanla birleşerek kaynaştığı konglomera özlüdür ve dolayısıyla geçen zaman içinde kısmen aşınmışlardır. Kamu, sivil ve dini yapıların bu alan üzerinde belli bir bütünlük oluşturacak biçimde düzenlendiği görülür. Zengin ve çeşitli mezar tiplerini barındıran kent nekropolü ana tepeliği üç yönden, kuzey, batı ve güneyden çevreler. Kamu yapıları, doğuda stadiondan başlayarak batı uçtaki tiyatro ve meclis binasının oturduğu sırt arasında yoğunlaşmıştır. Sosyal ve ticari agoraların yanı sıra; kentin ekonomik yaşamının canlılığını simgeleyen küçük iş yerleri de bu eksen üzerinde konumlanır. Devamı için tıklayınız.

2007 sezonunda kazı çalışmaları sadece Stadion’da gerçekleşmiştir. Ayrıca, I. Derece Sit Alanı sınırları dahilinde kent haritası çıkarılmış (Res. 1); Stadion ve Tiyatro’da rölöve çalışmaları modern tekniklerle büyük oranda tamamlanmış; 2006 sezonunda başlanılan seramik çizim envanter çalışmaları ve yüzey araştırmalarına devam edilmiştir. Bunlar haricinde, yoğun maki örtüsüyle kaplı tiyatro, agora set duvarı, çeşme ve hamam yapılan temizlik sonucunda bitki örtüsünden arındırılarak, çizim çalışmaları için hazır hale getirilmiştir. Devamı için tıklayınız.

2008 yılı çalışmaları, 01.08-31.10.2008 tarihleri arasında gerçekleştirlmiştir. Bu yılki kazı sezonunda; Stadion yapısı portiko ve teras duvarının kazı ve konservasyonu; Stadion anıtsal giriş kapısının kazı ve konservasyonu; Ana caddenin kazısı; Ana cadde ve agoranın bitki temizliği; antik kentin depremsellik ve jeolojik araştırmaları; hava fotoğrafı çekimi; küçük eser ve seramik buluntuların çizim, envanter, temizlik ve konservasyon çalışmalarıyla, antik kent merkezi ve Uylupınar – Göl Adası yerleşimi yüzey araştırmaları gerçekleştirilmiştir*. Ayrıca, Kibyra Kavaklıdere mevki ve Kuzey nekropollerindeki yeraltı oda mezarlarında kış aylarında yapıldığı tahmin edilen kaçak kazı tahribatları nedeniyle üçü temizlenerek, çizim ve belgeleme çalışmaları tamamlanmıştır. Devamı için tıklayınız.

Kibyra antik kentinde Stadion/Propylaion, Agora, Bouleuterion/Odeion yapılarında kazı, anastylosis, konservasyon çalışmaları ve kazı evi depomuzda temizlik, konservasyon, tasnif, belgeleme, çizim çalışmaları yapılmıştır*. Stadion/Propylaion (F. E. Dökü – M. C. Kaya – M. Şimşek) 2006 yılından beri devam eden Stadion kazıları bu sezon iki ana hedef doğrultusunda ilerlemiştir. Bunlardan ilki, Stadion’a girişi sağlayan Propylaion’un, 2008 kazı sezonunda açığa çıkarılan ve restorasyonu yapılan batıdaki ilk iki ayağını takip ederek diğerlerini ortaya çıkarmak ve Propylaion’u tamamıyla restorasyona hazır hale getirebilmekti. İkincisi ise kazı alanını doğuya doğru genişleterek Stadion doğu oturma sıralarını açığa çıkararak, alanın mimarisini tam olarak anlayabilmekti. Devamı için tıklayınız.

Bu yıl kazı yapılan alanlarda ve 2009 yılında açığa çıkarılan Bouleuterion / Odeon yapısında plan, kesit, görünüş, 3 boyutlu ölçekli restitüsyon çizim çalışmaları yapılmıştır. Kazı yapılan alanlarda zorunlu olan koruma, konservasyon, anastylosis, temizlik çalışmaları da hizmet alımı yoluyla uzman kişilerce gerçekleştirilmiştir. Her kazı sezonu sonunda olduğu gibi, bu sezon çalışmaları bitiminde de tüm çalışma alanları, hizmet alımı yoluyla hava fotoğrafları çektirilerek belgelenmiştir. Kazı çalışmaları sonucunda bu sezon ele geçen nitelikli eserler Burdur Müze Müdürlüğü’ne teslim edilmiş, müzelik değerde olmayan etütlük eserler ise geçici kazı evi deposunda koruma altına alınmıştır. Bu sezon için yapılan çalışmalar, ele geçen eserler ve nitelikleri, elde edilen yeni bulgu ve bilgiler aşağıda ilgili başlıklar altında ayrıntılıca sunulmuştur. Devamı için tıklayınız.

Odeion/Bouleuterion yapısı, kentin kamu binalarının konumlandığı ana tepenin, güney batı köşesinde konumlanmaktadır. Yaklaşık 100 m. kuzeyinde yer alan Tiyatro ile aynı aks üzerindedir. Yapıdaki ilk dönem çalışmaları 2009 kazı döneminde gerçekleştirilmiş ve söz konusu dönemde yapının iç bölümü tamamıyla gün yüzüne çıkarılmıştır. İlk dönem kazıları neticesinde 52,5 m. cephe uzunluğu, -31 oturma sırası ile- 3600 kişilik Cavea’sı ve Orkestra zemin döşemi Opus Sectile Medusa resmiyle Anadolu’nun en görkemli yapılarından biri ortaya çıkarılmıştır. Devamı için tıklayınız.

2011 yılı kazı çalışma raporlarının tamamını görmek için tıklayınız.

2006 yılından bu yana devam etmekte olan stadion kazılarında ilk çalışmalar batı oturma sıralarında başlatılmış ve kazı sezonu sonunda tüm batı oturma sırası basamakları temizlenerek ortaya çıkarılmıştır. Devam eden senelerde batı oturma sıraları arkasında yer alan portiko ve yapıya girişlerin sağlandığı propylaionda kazılar sürdürülmüş, bu iki alan tamamen ortaya çıkarılarak restorasyona hazır hale getirilmiştir. 2010 yılından itibaren ise doğu oturma sıraları arkası istinat duvarının kazı çalışmaları sürdürülmektedir. Bu bölümdeki kazı çalışmalarına başlarken hedef yapıyı tamamen dıştan soyutlamak ve restitüsyon, rölöve projelerine hazır hale getirmek olarak belirlenmiştir. Yapılan planlar neticesinde üç kazı sezonu boyunca süren çalışmaların bu yıl sonuna gelinmiş ve tüm doğu oturma sıraları arkası istinat duvarı ve destek kemerleri kazılarak gün yüzüne çıkartılmıştır. Bu sayede yapı tamamen dıştan soyutlanabilmiş ve mimarisi kesin olarak çözümlenebilmiştir. Devamı için tıklayınız.

2013 yılı kazı sezonu konservasyon çalışması Kibyra Odeionunda gerçekleştirilmiştir. 2009 ve 2011 kazı sezonları arasında kazı çalışmaları tamamlanan Kibyra Odeionu konservasyon çalışmalarına 2012 tarihinde başlanılmıştır. Bu çalışmalar 2013 yılında ise yapının auditoriumunu ikiye bölen diazomanın üst kısmında bulunan oturma sıralarında yani ikinci caveada devam ettirilmiştir. 01 Temmuz 2013 tarihinde başlanılan çalışmalar Restoratör – Mimar Nihan KOCAMAN danışmanlığında ve Arkeolog Esra SAYIN kontrolünde bir ekip ile yürütülmüştür.Yapının antik dönemde geçirdiği yangın felaketi nedeniyle oturma basamaklarında ciddi hasarlar oluşmuştur. Bahsi geçen bu yangın oturma bloklarında geniş çatlaklara ve deformasyona neden olmuştur. Bloklarda oluşan çatlaklar kış koşullarına bağlı olarak derinleşmiş ve hasar giderek artmıştır. Bu durum göz önünde bulundurularak mevcut hasarın büyümesini engellemek amacıyla 2012 yılında odeionun ilk caveasında konservasyon çalışmaları başlatılmıştır. 2013 yılı çalışmalarında ise aynı uygulama ikinci caveada gerçekleştirilmiştir. Bu koruma çalışmalarının ilki blokların alt ve yan kısımlarında bulunan boşlukların doldurulmasına yönelik olmuştur. Devamı için tıklayınız.

2013 yılı kazı çalışma raporlarının tamamını görmek için tıklayınız.

Oldukça yoğun geçen 2014 yılı çalışmalarımız kazı, temizlik, restorasyon, koruma-konservasyon, anastylo­sis, epigrafi ve depo çalışmaları gibi ana başlıklar altında toplanabilir*. 141 günlük kazı sezonu çalışmamız sonucun­da 194 adet envanterlik nitelikte ve 171 adet etüdlük nitelikte taşınabilir eser ele geçmiştir. Kazı çalışmaları; Agora I. Teras Caddesi, Doğu Nekropolis Alanı yapıla­rında, önceki sezonda kaldığı yerden devam etmiştir. Ayrıca, antik kente giriş kısmında yer alan Nekropol Yolu kazıları ise ilk kez bu sezonda başlatılmıştır. Odeion, Agora I. Teras Caddesi, Doğu Nekropolis Mezar yapılarında ise koruma, konservasyon ve anastylosis çalışmaları büyük oranda tamamlanmıştır. Devamı için tıklayınız.

Çalışmalarımız kazı, temizlik, konservasyon, anastylosis, epigrafi ve depo çalışmaları gibi ana başlıklar altında, ilgili alanlara göre aşağıda detaylı şekilde sunulmuştur. Çalışmalarımız sonucunda 22 adet envanterlik nitelikte ve 75 adet etütlük nitelikte taşınabilir eser ele geçmiştir. Kazı çalışmaları; acil koruma önlemi gerekliliğinden dolayı ve 2015 yılı bütçe imkânları göz önünde bulundurularak, sadece ilk kez kazı çalışmasına başlanan Roma İmparatorluk Dönemi Hamam Kompleksi’nde gerçekleştirilmiştir. Odeion Orkestrası Medusa figürlü Opus Sectile zemin döşeminde ise hem 2014 yılında gerçekleştirilen restorasyon çalışmalarının kontrolü yapılmış, hem de 2015 sezonu restorasyon çalışması dahilinde, mevsimsel zorluklar nedeniyle yarım kalan Proskenefrons cephesi süpürgeliklerinin yerlerine konulması işlemi tamamlanmıştır. Devamı için tıklayınız.

Önceki yıllara göre daha kısa süreli olsa da yine yoğun geçen 2016 yılı çalışmalarımız kazı, temizlik, koruma – konservasyon, anastylosis, epigrafi ve depo çalışmaları gibi ana başlıklar altında, ilgili alanlara göre aşağıda detaylı şekilde sunulmuştur. Kazı çalışmaları başlangıcında kentin ziyaret edilen Stadion, Doğu Nekropol, Nekropol Yolu, Agora, Roma İmparatorluk Hamamı, Tiyatro, Odeion, Geç Roma Hamamı yapılarında detaylı bitki temizliği ve genel temizlik çalışmaları yapılmıştır. Kazı çalışmaları; koruma önlemi gerekliliğinden dolayı ve 2016 yılı bütçe imkânları göz önünde bulundurularak iki alanda gerçekleştirilmiştir. Çalışmalar sonucunda, ilk kez kazı çalışmasına başlanan Agora III. Terası’nda konumlanan yuvarlak planlı Nymphaeum yapısının kazısı tamamlanmış ve yapı etrafı haricinde tamamen açığa çıkarılmıştır. Daha önceki sezonlar kazı çalışması gerçekleştirilen Doğu Nekropol’de ise mezar yapılarının bulunduğu alan güneydoğu yönde genişletilerek bu alanın kazısı tamamlanmıştır. Kazı yapılan alanlarda ve Odeion yapısındaki mozaik alanında ise koruma, konservasyon ve anastylosis çalışmaları tamamlanmıştır. Devamı için tıklayınız.

Kibyra Antik Kenti’nin merkez noktasını oluşturan ve kentin kalbi sayılabilecek kamu yapısı olan Agora, Stadion’dan Tiyatro’ya bağlanan yol güzergâhı üzerinde teraslar oluşturularak kuzey-güney doğrultuda uzanmaktadır. 2008 yılından itibaren devam eden Agora I.Teras’da bulunan ve iki yanında dükkânların yer aldığı Sütunlu Cadde kazıları 2017 yılı itibarıyla II. Teras’da devam etmiştir ve kuzey yönde 10. m.’ye kadar başarılı bir şekilde sürdürülmüştür. Çalışma alanında kazı faaliyetleri 3 ayrı açma adı altında yürütülmüştür. Devamı için tıklayınız.

2012 kazı sezonunda konservasyonu yapılan Agora I. Teras Doğu Stoa ve geç dönem dükkânlarında yer alan opus spicatum zemin döşemelerinin ve 2012 ile 2014 kazı sezonlarında restorasyonu tamamlanan Odeion orkestrasında yer alan opus sectile mozik döşemesi ile Odeion Stoası’nda yer alan opus tesselatum mozaik döşemelerinin üzerindeki, korumada devamlılığı sağlamak amacıyla kapatılan, koruyucu örtü hem kontrol hem de periyodik bakım yapılması amacıyla kaldırtılmıştır. Böylece döşemelerin rutin kontrolleri ve periyodik bakımları yaptırılmıştır. Devamı için tıklayınız.

Kazı çalışmalarının yürütüldüğü alan, kentin merkez tepesinde yer alan Agora’nın III. Terasının kuzeyinde konumlanmaktadır. Söz konusu yapının kazı öncesinde niteliği anlaşılamadığı için “A Yapısı” olarak adlandırılmıştır. Merkez tepe noktasında bulunan Agora III. Terasın kuzey ucuna, kuzey-güney doğrultulu olarak inşa edilen yapının, Roma İmparatorluk Dönemi’nde Kibyra’nın önemli kamusal meydanlarından biri olduğu söylenebilir. A Yapısı ile aynı tepe üzerinde bulunan, Agora III. Teras’ın güney ucuna inşa edilen Tholos Nymphaeum (Yuvarlak Planlı Çeşme) olarak adlandırılan anıtsal yapı ile aynı paralelde olması önemli bir meydan olduğunu kanıtlamaktadır. Devamı için tıklayınız.

2019 yılı kazı çalışma raporlarının tamamını görmek için tıklayınız.

2020 yılı kazı sezonu içerisinde ki çizim ve belgeleme çalışmaları kazıların yürütüldüğü Bazilikal Planlı Kilise, Agora III. Teras ve Kaisarion yapısına yönelik olarak gerçekleştirilmiştir ve bu çalışmalar halen devam etmektedir. Tarihi kültür varlıklarının özelliklerini yitirmeden koruyabilmek için yapılacak olan restorasyon/restitüsyon işlerinde ve yayınlarda kullanabilmek açısından, çalışma yapılan tüm alanlarda güncel ölçüm ve teknolojik belgeleme yöntemleri kullanılmıştır. Devamını için tıklayınız.

Kibyra Tiyatrosu’nun konumunda, kentteki Stadion ve Odeion gibi diğer teatralyapılarda olduğu üzere, kentin topoğrafik özellikleri belirleyici faktörlerden biridir. Tiyatro, kent merkezinde Agora’dan sonra birden yükselmeye başlayan tepenin doğu yamacına inşa edilmiştir. Yapının cephesi doğuya yöneliktir. Konumu bakımından Tiyatro, kentteki görüş alanı en geniş kamu yapılarındandır. Yapının caveası, Gölhisar Ovası ve Gölü ve de bunların gerisindeki Koçaş Dağına bakışımlıdır1. Yapının hemen güneyinde Odeion, kuzeyinde Roma Hamam Kompleksi, doğusunda Agora yer almaktadır. Devamı için tıklayınız.

2021 yılı kazı çalışma raporlarının tamamını görmek için tıklayınız.

2022 yılı 1. çalışma döneminde Kibyra Antik Kenti eser deposunda gerçekleştirilen faaliyetlerin temelini devam eden kazı ve onarım çalışmalarının yürütüldüğü alanlardan gelen buluntuların temizliği, manuel-dijital kayıtları, koruma – onarım çalışmaları, eser tasnifleri ve ölçümleri gibi temel işler oluşturmaktadır. Ayrıca 2007-2010 yılları arasında ele geçmiş etüt ve etüdlük değeri bulunmayan sikkelerin konservasyon ve kataloglama çalışmaları, 2021 kazı çalışmalarında tüm alanlardan ele geçen mühürlü unguentariumların tasnif çalışmaları ve bilimsel çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Bilimsel çalışmaların yanı sıra 2006 yılından bu yana alanlardan çıkan amorf eserlerin kasa içerisinde kazı evi deposunda korunması nedeniyle depo içerisinde sayısı artan kasalar çalışma alanını daraltmış, düzensizlik oluşturmuştur ve bilimsel çalışmalar için kasalara erişim imkanları zorlaşmıştır. Bu nedenle 2021 kış sezonunda depo içine portatif ahşap raflar yapılmış, kasalar düzenlenmiştir. Ayrıca depo kış şartlarında çalışmaya elverişli olmadığı için içerisine yine ahşaptan portatif bir ofis yapılmıştır. Devamı için tıklayınız.

2022 yılı kazı çalışma raporlarının tamamını görmek için tıklayınız.